مهندسی اویونیک یا هواپیمایی، به علم و فناوری مرتبط با بررسی و طراحی سیستم‌های الکترونیکی، الکتریکی و کامپیوتری مورد استفاده در هواپیماها اطلاق می‌شود. این رشتۀ مهم و حیاتی برای عملکرد و ایمنی هواپیماها است و به توسعه، نصب، تعمیر و نگهداری تجهیزات الکترونیکی هواپیماها می‌پردازد.
حوزه‌های رشتۀ اویونیک
با توجه به تکنولوژی‌های پیشرفته مورد استفاده در صنعت هوانوردی، هواپیماها از سیستم‌های پیچیدۀ الکترونیکی برای کنترل، ارتباط، ناوبری، ایمنی و سایر عملکردها استفاده می‌کنند. مهندسی اویونیک بهطور کلی شامل زیرمجموعه‌های زیر است:
الکترونیک هواپیما:
بررسی و طراحی سیستم‌های الکترونیکی مختلف هواپیماها از جمله سیستم‌های کنترل خودکار، رادار، رادیو، ارتباطات و سایر تجهیزات الکترونیکی.
مخابرات هواپیما:
بررسی و طراحی سیستم‌های ارتباطی داخلی و بین‌المللی هواپیماها از جمله سیستم‌های رادیویی، مخابراتی و ارتباطات ماهواره‌ای.
ناوبری هواپیما:
طراحی و اجرای سیستم‌های ناوبری و ملاحی هواپیماها از جمله سیستم‌های GPS و INS (Inertial Navigation System).
سیستم‌های مدیریت پرواز:
بررسی و طراحی سیستم‌های مدیریت پرواز هواپیماها که شامل کنترل و مانیتورینگ هواپیما در زمان پرواز است.
ایمنی هواپیما:
مطالعه و ارزیابی سیستم‌های ایمنی هواپیماها برای جلوگیری از وقوع حوادث و حفظ ایمنی مسافران و کارکنان.
تجهیزات نظامی:
طراحی و بررسی سیستم‌های الکترونیکی و ارتباطاتی هواپیماهای نظامی برای استفاده در نظامی‌ترین مأموریت‌ها.
توانایی‌های لازم برای موفقیت در رشتۀ مهندسی اویونیک
- علاقه به علوم و فناوری: علاقه یا عشق به علوم و فناوری و تکنولوژی هوانوردی، پایۀ اصلی موفقیت در این رشته است.
- توانایی در ریاضیات و فیزیک: این رشته به مطالعه و بررسی مسائل مهندسی پیچیده و پیشرفته نیاز دارد، بنابراین توانایی خوب در ریاضیات و فیزیک اساسی است.
- صبر و شکیبایی: مهندسی اویونیک نیازمند کار با جزئیات و تجزیه و تحلیل دقیق است، بنابراین داشتن صبر و شکیبایی برای حل مسائل پیچیده و طولانی اهمیت دارد.
- توانایی کنترل شرایط: مهندسین اویونیک در هنگام طراحی و تعمیر سیستم‌های الکترونیکی هواپیماها نیاز به توانایی کنترل شرایط مختلف و حل مشکلات فنی دارند.
- تحلیل‌گری و مهارت‌های مسائل مهندسی: توانایی تحلیل و حل مسائل مهندسی پیچیده، از جمله مهارت‌هایی است که در این رشته بسیار اهمیت دارد.
- همکاری و کار تیمی: همانطور که در صنعت هوانوردی، هواپیماها با تعداد زیادی سیستم‌های مختلف و مجموعه‌های پیچیده الکترونیکی از اجزای مختلف تشکیل می‌شوند، داشتن توانایی کار تیمی و همکاری با سایر مهندسین و کارکنان اهمیت زیادی دارد.
- خلاقیت و نوآوری: مهندسی اویونیک از خلاقیت و نوآوری مهندسان برای طراحی و ارتقاء سیستم‌های الکترونیکی پیچیده استفاده می‌کند.
وظایف مهندس اویونیک
- طراحی و تحلیل سیستم‌ها و اجزاء هواپیماها و فضاپیماها:
طراحی سیستم‌های الکترونیکی و الکتریکی، سیستم‌های کنترلی، سیستم‌های پرتونگاری، موتورها و سایر اجزاء هواپیماها و فضاپیماها از وظایف اصلی مهندس اویونیک محسوب می‌شود.
- توسعه نرم‌افزار و سیستم‌های کنترل هواپیماها و فضاپیماها:
مهندسان اویونیک مسئول توسعه نرم‌افزارهای کنترل هواپیماها و فضاپیماها هستند که بهطور کامل عملکرد و ایمنی این وسایل را اطمینان می‌دهند.
- اجرای آزمایش‌ها و تست‌ها:
مهندسان اویونیک برای ارزیابی عملکرد هواپیماها و فضاپیماها از تجهیزات آزمایشگاهی و سیمولاتورها استفاده می‌کنند و در صورت نیاز به تغییرات و بهبودها پرداخته و نتایج آزمایش‌ها را تحلیل می‌کنند.
- ارتقاء عملکرد و بهینه‌سازی هواپیماها و فضاپیماها:
مهندسان اویونیک مسئول بهینه‌سازی عملکرد هواپیماها و فضاپیماها برای کاهش مصرف سوخت، افزایش مقاومت و بهبود عملکرد اجزاء مختلف هستند.
- نظارت بر تولید و تجهیزات:
مهندسان اویونیک نیز مسئول نظارت بر فرآیند تولید و تجهیزات هواپیماها و فضاپیماها برای اطمینان از کیفیت و استانداردهای لازم هستند.
بازار کار و فرصت‌های شغلی رشتۀ مهندسی اویونیک
رشتۀ مهندسی اویونیک از جمله رشته‌های پرسرعت در پیشرفت و توسعه علم و صنعت هوافضا است که فرصت‌های شغلی بسیار مناسب و گسترده‌ای را برای فارغ‌التحصیلان خود به ارمغان می‌آورد. این رشته به دلیل اهمیت و رشد بسیاری که در صنعت هوافضا و هوانوردی داشته است، از طرف کشورها و شرکت‌های خصوصی و دولتی بهعنوان یک رشتۀ استراتژیک مورد توجه قرار گرفته است.
- طراح هواپیماها و فضاپیماها: مهندسان اویونیک در زمینۀ طراحی هواپیماها و فضاپیماها کار می‌کنند و به بهبود عملکرد، کارایی و ایمنی این وسایل هوانوردی می‌پردازند.
- مهندس کنترل پرواز: این مهندسان مسئول برنامه‌ریزی و کنترل پرواز هواپیماها و فضاپیماها هستند تا بهبود کارایی و ایمنی پروازها را تضمین کنند.
- مهندس سیستم‌های الکترونیکی و کنترلی: در این حوزه، مهندسان اویونیک مسئول طراحی و توسعه سیستم‌های الکترونیکی و کنترلی هواپیماها و فضاپیماها هستند.
- مهندس نرم‌افزار: مهندسان اویونیک در زمینۀ توسعه و بهینه‌سازی نرم‌افزارهای هواپیماها و فضاپیماها فعالیت می‌کنند.
- مهندس تجهیزات فضایی: این مهندسان مسئول طراحی و توسعه تجهیزات و اجزاء فضایی مانند راکت‌ها و موتورها هستند.
- مهندس سیستم‌های ناوبری و موقعیت‌یابی: مهندسان اویونیک در این حوزه مسئول توسعه و بهینه‌سازی سیستم‌های ناوبری و موقعیت‌یابی هواپیماها و فضاپیماها هستند.
مزایا و معایب رشتۀ مهندسی اویونیک
مزایا:
- رشتۀ رو به پیشرفت
- نیاز روزافزون جامعه
- پل مهاجرتی
معایب:
- استرس شغلی
- محدود بودن ظرفیت پذیرش دانشگاه دولتی
نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور