رشتۀ کارشناسی رادیولوژی یا تکنولوژی پرتوشناسی به داوطلبان علاقه‌مند به حوزۀ تصویربرداری پزشکی و استفاده از تجهیزات پرتوزایی در تشخیص بیماری‌ها و درمان مشکلات مرتبط با آن، معرفی می‌شود. این رشته در بسیاری از کشورها به‌عنوان “Radiologic Technology” نیز شناخته می‌شود.
طرح اجباری رشتۀ کارشناسی پرتوشناسی
رشتۀ پرتوشناسی در مقطع کارشناسی شامل طرح اجباری دو ساله می‌شود. البته مشمولان طرح همراه با کار حقوق دریافت می‌کنند و جزو سابقه کاریشان حساب می‌شود.
گرایش‌های رشتۀ رادیولوژی
در دورۀ کارشناسی رادیولوژی، دانشجویان به‌طور عمده با تئوری و عملیات مرتبط با تصویربرداری پزشکی و فناوری‌های مورد استفاده در این زمینه آشنا می‌شوند. این رشته در دورۀ کارشناسی گرایش ندارد. اما گرایش‌های ارشد این رشته عبارتند از:
فيزيك پزشكي:
در این گرایش، بیشتر به مطالعه و تحقیق درباره فیزیک و تأثیر آن بر تکنولوژی پرتوپزشکی پرداخته می‌شود. شما ممکن است به مباحثی مانند اصول پرتوشناسی، تجهیزات پرتوزایی، بهینه‌سازی دز و کنترل کیفیت در تصویربرداری پزشکی عمیقاً پرداخته و در پروژه‌های تحقیقاتی مشارکت کنید.
فناوری تصویربرداری پزشکی:
به مطالعه و توسعۀ فناوری‌های جدید در زمینۀ تصویربرداری پزشکی می‌پردازید. شما ممکن است به موضوعاتی مانند تصاویر سه‌بعدی، تصاویر با رزولوشن بالا، فناوری‌های پیشرفته در MRI و CT scan، تصویربرداری مولکولی و نانومواد در پزشکی و سایر تکنولوژی‌های نوین مرتبط علاقه‌مند شوید.
رادیوبیولوژی و حفاظت پرتویی:
به مطالعۀ تأثیرات پرتوها بر بیولوژی سلولی و مولکولی، آسیب‌شناسی پرتوی و مسائل حفاظت پرتویی می‌پردازد. شما ممکن است به موضوعاتی مانند اثرات جانبی پرتوها بر سلول‌ها، رادیوتروپی، رادیوکنترل و راهکارهای حفاظت پرتویی عمیقاً بپردازید.
علوم تشریح (آناتومی):
در این گرایش، بررسی دقیق و عمیق تراکم و ساختار بدن انسان از منظر تشریح می‌باشد. شما ممکن است به آناتومی بدن انسان، روش‌های تصویربرداری جدید در تشریح و استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای تحقیقات تشریحی علاقه‌مند شوید.
نانوتکنولوژی:
به مطالعه و کاربرد نانوتکنولوژی در حوزۀ پزشکی می‌پردازد. این رشته به موضوعاتی مانند ساخت و کاربرد نانومواد در تصویربرداری پزشکی، تحویل دارو با استفاده از نانوذرات پرداخته می‌شود.
زیست فناوری پزشکی:
در این گرایش، به مطالعه و کاربرد فناوری‌های زیستی در حوزۀ پزشکی می‌پردازید. شما ممکن است به موضوعاتی مانند بیوسنسورها، تصویربرداری مولکولی، بیومارکرها، توسعه داروهای بیولوژیکی و دیگر فناوری‌های زیستی در تشخیص و درمان بیماری‌ها علاقه‌مند شوید.
تفاوت متخصص رادیولوژی با کارشناس رادیولوژی
متخصص رادیولوژی فردی است که پس از گذراندن دورۀ هفت‌ساله پزشکی عمومی، یک دورۀ تخصصی در زمینۀ رادیولوژی را تکمیل کرده است. این دوره تخصصی معمولاً دو تا سه سال طول می‌کشد و شامل آموزش در تشخیص و درمان بیماری‌ها با استفاده از تصاویر پزشکی می‌شود. متخصصان رادیولوژی مسئول تفسیر تصاویر پزشکی، تشخیص بیماری‌ها و همکاری با تیم‌های درمانی در برنامه‌ریزی درمان هستند. آنها نیز می‌توانند تصاویر پزشکی خود را به‌عنوان ابزاری برای جراحی‌های تصویربرداری پیشرفته استفاده کنند.
از سوی دیگر، کارشناس رادیولوژی یا فارغ‌التحصیل رشتۀ رادیولوژی در دورۀ چهار ساله کارشناسی شرکت کرده و مدرک کارشناسی را دریافت کرده است. وظیفه کارشناسان رادیولوژی، انجام تصویربرداری با توجه به نیاز بیمار و تشخیص پزشکان می‌باشد. آنها تصاویر پزشکی را با کمک اشعه تهیه کرده و ثبت می‌کنند و در صورت لزوم به پزشکان یا متخصصان رادیولوژی تحویل می‌دهند تا تصاویر را تفسیر کنند و در تشخیص و درمان بیماری‌ها مشاوره بدهند.
وظایف کارشناس رادیولوژی
- اجرای فرآیندهای تصویربرداری پزشکی مانند X-ray، CT scan، MRI و غیره
- تهیۀ تصاویر پزشکی جهت تشخیص و درمان بیماری‌ها و مشکلات
- تفسیر و گزارش‌دهی نتایج تصاویر پزشکی به پزشکان و سایر اعضای تیم درمانی
- انجام فرآیندهای رادیولوژی مرتبط با تشخیص و درمان بیماران، مانند آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی
- مشاوره با پزشکان و سایر اعضای تیم درمانی در مورد استفاده و تفسیر تصاویر پزشکی
- حفظ و نگهداری از سیستم‌ها و تجهیزات تصویربرداری پزشکی و اطمینان از عملکرد صحیح آنها
- اطمینان از رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشت در هنگام اجرای فرآیندهای تصویربرداری پزشکی
- آموزش و راهنمایی بیماران درباره فرآیندهای تصویربرداری و آماده‌سازی قبل از آنها
- همکاری با سایر اعضای تیم درمانی برای بررسی و تفسیر تصاویر پزشکی در جراحی‌ها و روش‌های درمانی
توانایی‌های موردنیاز برای موفقیت در این رشته
- علاقه به دروس آناتومی و فیزیولوژی: این دروس اساسی در رشتۀ رادیولوژی هستند و علاقه به آنها می‌تواند شما را در فهم بهتر ساختار بدن انسان و عملکرد اعضا و سیستم‌های مختلف آن کمک کند.
- علاقه‌مندی به کار با تجهیزات پزشکی: رادیولوژی استفاده از تجهیزات پیچیده و پیشرفته‌ای مانند X-ray، CT scan، MRI و غیره را شامل می‌شود. علاقه به کار با این تجهیزات و فناوری پزشکی می‌تواند به شما در انجام وظایف رادیولوژی کمک کند.
- توانایی در دروس ریاضی و فیزیک: در رشتۀ رادیولوژی، فهم و استفاده از اصول ریاضی و فیزیک برای تفسیر تصاویر پزشکی و درک اصول تصویربرداری ضروری است.
- آستانۀ صبر و تحمل بالا: هنگام کار با بیماران، ممکن است با موقعیت‌هایی روبه‌رو شوید که نیاز به صبر و تحمل داشته باشد. آستانۀ صبر و تحمل بالا می‌تواند در مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا و نیازمند تمرکز بالا به کاربرد مناسب تجهیزات و روش‌های رادیولوژی مفید باشد.
فضای کاری و آیندۀ شغلی
- بیمارستان‌های دولتی و خصوصی دارای بخش رادیولوژی:
– بیمارستان‌های دولتی عموماً بخش رادیولوژی را به‌عنوان یکی از بخش‌های اساسی خود دارند.
– همچنین، بیمارستان‌های خصوصی نیز در بسیاری از موارد بخش رادیولوژی را دارند. این بیمارستان‌ها معمولاً تجهیزات پیشرفته‌تری را در اختیار دارند و خدمات بهتری را ارائه می‌دهند.
- مراکز تحقیقاتی:
– در حوزۀ پزشکی و به‌خصوص در زمینۀ تصویربرداری پزشکی، مراکز تحقیقاتی بسیاری وجود دارند که در توسعه و بهبود فناوری‌های رادیولوژیک و تصویربرداری پزشکی فعالیت می‌کنند.
- شرکت‌های تجهیزپزشکی:
– در صنعت تجهیزپزشکی، شرکت‌های بزرگ و کوچکی وجود دارند که در تولید و عرضه تجهیزات پزشکی مورد استفاده در رادیولوژی و تصویربرداری پزشکی فعالیت می‌کنند.
نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور