رشتۀ کارشناسی اعضای مصنوعی با همکاری بین مهندسان و پزشکان، بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به ناتوانی‌های جسمی را هدف می‌گیرد و از توانبخشی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و اصول مهندسی برای ساخت و استفاده از اعضای مصنوعی بهره می‌برد.
تفاوت رشتۀ اعضای مصنوعی با مهندسی پزشکی
مهندسی پزشکی در طراحی و ساخت اعضاء مصنوعی کاربرد دارد. رشتۀ اعضای مصنوعی شامل ساخت اعضاء مصنوعی خارج از بدن مانند چشم، دست، بینی و پا می‌شود. از سوی دیگر، رشتۀ مهندسی پزشکی شامل ساخت اعضای مصنوعی داخلی (مانند قلب مصنوعی) و خارجی (مانند چشم، دست، بینی و پا) است. همچنین، مهندسان پزشکی به طراحی دستگاه‌های فیزیوتراپی و رادیولوژی نیز می‌پردازند.
در صورت تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر درباره رشتۀ مهندسی پزشکی، می‌توانید مقالۀ «معرفی رشتۀ مهندسی پزشکی» را مطالعه کنید.
گرایش‌ها و ادامه تحصیل رشتۀ اعضای مصنوعی
رشتۀ اعضای مصنوعی در مقطع کارشناسی به صورت مستقیم گرایش خاصی ندارد و به‌طور عمومی در این مقطع، دانشجویان با مباحث پایه‌ای در حوزۀ مهندسی پزشکی آشنا می‌شوند. اما در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، گرایش اصلی با عنوان «اعضای مصنوعی و وسایل کمکی» در برخی دانشگاه‌ها ارائه می‌شود. لازم به ذکر است که در حال حاضر، فقط سه دانشگاه این گرایش را در مقطع کارشناسی ارشد ارائه می‌دهند و رقابت شدیدی برای پذیرش وجود دارد.
توانایی‌های لازم برای موفقیت در رشتۀ اعضای مصنوعی
دقت و حساسیت:
توانایی دقت و حساسیت در انجام کارهای دقیق و حساس مانند طراحی و ساخت اعضای مصنوعی بسیار ضروری است.
تحلیل و مسئولیت‌پذیری:
توانایی تحلیل مسائل پیچیده و بهبود فرآیندها، همچنین پذیرش مسئولیت برای انجام وظایف به صورت مستمر از جمله خصوصیات مهم در این رشته است.
علاقه‌مندی به علوم و فناوری:
اشتیاق و علاقه به علوم و فناوری به شما کمک می‌کند تا در جریان آخرین پیشرفت‌ها و نوآوری‌های در حوزۀ اعضای مصنوعی باشید و بتوانید از آنها در طراحی و ساخت خود استفاده کنید.
مهارتهای فنی:
داشتن مهارتهای فنی در زمینۀ طراحی، مدل‌سازی سه‌بعدی، نقشه‌کشی، استفاده از نرم افزارهای مرتبط و تجهیزات کارگاهی از جمله اهمیت‌های بالایی است.
توانایی کار گروهی:
برخورداری از توانایی‌های کار گروهی و همکاری با تیم‌های متخصص در حل مسائل پیچیده و انجام پروژه‌های بزرگ امری ضروری است.
خلاقیت و نوآوری:
توانایی بروزرسانی و مقابله با چالشها و پیداکردن راه‌حل‌های خلاقانه و نوآورانه در زمینۀ طراحی و ساخت اعضای مصنوعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مهارتهای ارتباطی:
توانایی برقراری ارتباط و هماهنگی با تیم‌های پزشکی، مهندسی و بیماران نیز از ضروریات این رشته است.
پایبندی به اخلاق حرفهای:
رعایت اصول و قوانین حرفهای، حفظ حریم شخصی بیماران و رعایت اخلاقیات در طراحی و ساخت اعضای مصنوعی بسیار اهمیت دارد.
بازار کار و فضای شغلی رشتۀ اعضای مصنوعی
رشتۀ اعضای مصنوعی فراگیری و دستیابی به مهارتهای لازم برای کار در صنعت پروتز و اعضای مصنوعی را فراهم می‌کند. فضای کاری این رشته شامل موارد زیر است:
سازمان‌های خیریه و نهادهای اجتماعی:
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در سازمان بهزیستی، هلال احمر و بنیاد جانبازان به‌عنوان کارشناسان اعضای مصنوعی و پروتز فعالیت کنند.
فعالیت در بعد تجاری:
فارغ‌التحصیلان رشتۀ اعضای مصنوعی می‌توانند در حوزۀ تجاری واردات و صادرات اعضای مصنوعی فعالیت کنند. آنها می‌توانند نقش مهمی در تأمین و پخش اعضای مصنوعی بازی کنند و با شرکت‌ها و تولیدکنندگان داخلی و خارجی در ارتباط باشند.
بیمارستان‌ها:
برخی بیمارستان‌ها دارای مراکز ارتوپدی فنی هستند که به‌طور ویژه در زمینۀ طراحی، ساخت و تنظیم اعضای مصنوعی فعالیت می‌کنند. فارغ‌التحصیلان رشتۀ اعضای مصنوعی می‌توانند در این مراکز به‌عنوان کارشناسان و تکنسین‌های اعضای مصنوعی مشغول به کار شوند و با بیماران مستقیماً در حال همکاری باشند.
بخش خصوصی و تأسیس شرکت‌های تولید اعضای مصنوعی:
فارغ‌التحصیلان رشتۀ اعضای مصنوعی می‌توانند در بخش خصوصی فعالیت کرده و شرکت‌های خود را در زمینه تولید اعضای مصنوعی تأسیس کنند.
فعالیت تجاری در زمینۀ پروتزهای زیبایی:
بخش پروتزهای زیبایی شامل پروتزهای سینه، پروتزهای مو و موارد مرتبط است.
شرایط مهاجرت رشتۀ اعضای مصنوعی
شرایط مهاجرت به خارج از کشور از طریق رشتۀ اعضای مصنوعی می‌تواند بستگی به کشور مقصد و قوانین مهاجرت آن کشور داشته باشد.
برای مهاجرت به کشورهای مختلف، معمولاً نیاز به داشتن مدرک تحصیلی مرتبط با رشتۀ اعضای مصنوعی و مهارتهای مرتبط با آن دارید. این مدرک معمولاً باید از دانشگاه‌ها و مؤسسات معتبری کسب شده باشد.
برخی کشورها برای مهاجرت به رشتۀ اعضای مصنوعی نیاز به تجربۀ کاری مرتبط و مدت زمان مشخصی از کار در این حوزه دارند. این می‌تواند از مدت‌های کوتاه تا سال‌ها متغیر باشد.
مزایا و معایب رشته اعضای مصنوعی
این رشته به شکلی فراگیر و تأثیرگذار در ایجاد فناوری‌های پیشرفته، همچون رباتیک، هوش مصنوعی، سیستم‌های خودران و دیگر فناوری‌های نوظهور مؤثر است. در ادامه، به بررسی مزایا و معایب این رشته می‌پردازیم:
مزایا:
- پیشرفت فناوری: رشتۀ اعضای مصنوعی مهمترین رویدادهای تکنولوژیک را شکل می‌دهد و باعث پیشرفت چشمگیر در زمینه‌های مختلفی مانند پزشکی، صنایع، حمل و نقل و سایر صنایع می‌شود.
- ایجاد اشتغال: توسعه و پیاده‌سازی فناوری‌های اعضای مصنوعی نیاز به کارشناسان و متخصصان متعددی دارد که این امر به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در صنایع مرتبط با رشته اعضای مصنوعی منجر می‌شود.
- سهولت در کاربرد: فناوری‌های اعضای مصنوعی بسیار مفید برای سهولت در کاربرد در برخی از صنایع مانند ربات‌ها در خدمات پزشکی، خودروهای خودران و سیستم‌های هوشمند هستند.
- بهبود کیفیت زندگی: این فناوری‌ها می‌توانند بهبود کیفیت زندگی افراد را در بسیاری از جنبه‌ها مثل سلامتی و تسهیلات روزمره ایجاد کنند.
معایب:
- اثرات اجتماعی و اقتصادی: پیشرفت فناوری اعضای مصنوعی ممکن است منجر به تغییرات اجتماعی و اقتصادی مهمی شود و برخی افراد را از کار بیاندازد یا به‌دلیل تخصص‌های خاص و موردنیاز فناوری، مشکلات اجتماعی را برای برخی جامعه‌ها ایجاد کند.
- نگرش‌ها و اخلاقیات: استفاده از اعضای مصنوعی و هوش مصنوعی نیازمند توجه به اخلاقیات و نگرش‌های مختلف است که در صورت نادرست بودن ممکن است منجر به مسائل اخلاقی و حقوقی گردد.
- امنیت و حریم خصوصی: استفاده از اعضای مصنوعی ممکن است باعث نقض حریم خصوصی و مشکلات امنیتی مرتبط با اطلاعات شخصی شود.
- وابستگی به فناوری: برای توسعه و استفاده از اعضای مصنوعی، نیاز به تکنولوژی‌های پیشرفته و پیچیده داریم که در صورت نداشتن آنها، این صنعت رو به رو با مشکلات بزرگی قرار می‌گیرد.
نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور