رشتۀ بینایی‌سنجی یک رشتۀ حوزه بهداشتی و پزشکی است که به تشخیص، ارزیابی و درمان اختلالات بینایی می‌پردازد. بینایی‌سنجی با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های خاص، بررسی و اندازه‌گیری قدرت بینایی فرد را انجام می‌دهد. این رشته شامل تشخیص و تصحیح اختلالات بینایی شامل کوتاه‌بینی، دوربینی، آستیگماتیسم (اختلالات عدسی) و اختلالات بینایی دید در افراد مختلف است.
البته ظرفیت پذیرش این رشته بسیار محدود است و در کل کشور حدودا 100 نفر پذیرش دارد. پس بهتر است رشته‌های دیگر را هم در لیست 150 تایی خود بچینید.
ماهیت رشتۀ بینایی‌سنجی
بینایی‌سنجی به‌عنوان اصلی‌ترین روش برای تشخیص و اندازه‌گیری بینایی استفاده می‌شود. این فرایند شامل اجرای آزمون‌های بینایی جهت تشخیص هرچه دقیق‌تر میزان بینایی فرد است. در این آزمون‌ها، از ابزارها و تکنیک‌های مختلفی مانند کارت‌های چشمی، عینک‌های ارزیابی، چشمومتر و سایر تجهیزات استفاده می‌شود.
بینایی‌سنجی همچنین شامل تعیین نیاز به عینک یا لنزهای محافظتی است. زمانی که در حین بررسی بینایی شخصی اختلالی تشخیص داده می‌شود، متخصص بینایی‌سنجی نیازهای بینایی فرد را تعیین کرده و به او عینک یا لنز مناسب را پیشنهاد می‌دهد.
بینایی‌سنجی معمولاً توسط اپتومتریست‌ها یا متخصصین بینایی‌سنجی انجام می‌شود. آنها می‌توانند در مطب‌های بینایی‌سنجی مستقل یا در بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی و کلینیک‌های چشم پزشکی فعالیت کنند.
ادامه تحصیل و گرایش‌ها
رشتۀ بینایی‌سنجی یا اپتومتری به مطالعه و اندازه‌گیری وضعیت بینایی افراد و ارائه خدمات بهداشت بینایی اختصاص دارد. این رشته مرتبط با تشخیص و تحلیل مشکلات بینایی و ارائه راهکارهای بهینه جهت اصلاح وضعیت بینایی افراد است. در ادامه، برخی از گرایش‌های مهم در رشتۀ بینایی‌سنجی را ذکر می‌کنیم:
۱. نورپردازی و اپتومتری پزشکی:
در این گرایش، بررسی و تشخیص مشکلات بینایی افراد و نیازمندی‌های نورپردازی و عینک‌سازی آنها به‌عنوان اصلی‌ترین بخش این رشته محسوب می‌شود. تخصص‌هایی مانند تجویز عینک، لنزهای تماسی، ارتوکراتولوژی، و مطالعه علمی عینک‌ها در این گرایش مورد بررسی قرار می‌گیرند.
۲. بینایی کودکان:
به مطالعه وضعیت بینایی کودکان و تشخیص مشکلات بینایی در این گروه سنی می‌پردازد. ارزیابی‌های بینایی در کودکان و تجویز راهکارهای مناسب جهت بهبود بینایی و پیشگیری از مشکلات بینایی طی دوره‌های رشد و تکاملی، جزو موضوعات مورد توجه این گرایش است.
۳. اپتومتری سنجشی و ابزارهای تشخیصی:
این گرایش به مطالعه و استفاده از ابزارهای تشخیصی مدرن برای تشخیص و اندازه‌گیری دقیق مشکلات بینایی افراد می‌پردازد. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته جهت تشخیص بیماری‌های چشمی و ارزیابی بینایی مؤثر از جمله وظایف این گرایش است.
۴. اپتومتری عمومی:
بررسی و تشخیص وضعیت بینایی افراد عمومی و ارائه راهکارهای بهبود بینایی به غیربیماری‌های چشمی مرتبط می‌شود. همچنین، توصیه‌های مناسب در انتخاب عینک و لنزهای تماسی جهت کمک به بهبود کیفیت بینایی نیز در این گرایش دارای اهمیت است.
۵. اپتومتری ویژه ناشنوایان:
به بررسی وضعیت بینایی افراد ناشنوا و تحقیق در زمینه راهکارهای بهبود بینایی در این گروه اختصاص دارد. استفاده از تکنولوژی‌ها و ابزارهای مناسب جهت افزایش امکانات بینایی در ناشنوایان جزو موضوعات این گرایش است.
طرح اختیاری بینایی‌سنجی
گذراندن طرح 2 ساله رشتۀ بینایی‌سنجی اختیاری است. اما در صورتی که بخواهید مطب مستقل تأسیس کنید، باید طرح را بگذرانید. طرح 2 ساله حقوق و مزایای خود را دارد و جزو سابقه اشتغال محسوب می‌شود.
فضای کاری و آیندۀ شغلی
رشتۀ بینایی‌سنجی فرصت‌های شغلی گسترده‌ای در بخش بهداشتی و پزشکی دارد. برخی از فضاهای کاری و آیندۀ شغلی در این رشته عبارتند از:
- تأسیس مطب مستقل: به‌عنوان یک بینایی‌سنج، شما می‌توانید یک مطب بینایی‌سنجی مستقل تأسیس کنید. در این مطب، میزان بینایی افراد را ارزیابی کرده، عیوب انکساری و دیگر مشکلات بینایی را تشخیص داده و لنزها یا عینک‌های مناسب را توصیه کنید.
- مشاور در زمینه عیوب انکساری و بهداشت چشم: می‌توانید به‌عنوان مشاور در زمینۀ عیوب انکساری و بهداشت چشم فعالیت کنید. در این نقش، شما می‌توانید به محیط‌های آموزشی، خدماتی و صنعتی مراجعه کرده و مشکلات بینایی افراد را تحلیل کنید و راهکارهای مناسب را پیشنهاد دهید.
- مسئول بخش بینایی در مراکز استخدامی و نظامی: در بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی و درمانی، مراکز استخدامی یا نظامی، می‌توانید به‌عنوان مسئول بخش بینایی فعالیت کنید. در این نقش، شما مسئول بررسی و ارزیابی بینایی افراد در این مراکز هستید و لازمه‌های بینایی آنها را تعیین و راهکارهای مناسب را پیشنهاد می‌دهید.
- فعالیت در اورژانس برای انجام کمک‌های اولیه چشمی: با تخصص خود در زمینه بینایی‌سنجی، می‌توانید در تیم‌های اورژانس فعالیت کنید و در مواقع اضطراری کمک‌های اولیه چشمی را ارائه دهید. این شامل تشخیص و درمان اولیه عیوب انکساری، خارج‌شدن بدنه‌های خارجی از چشم و سایر مشکلات اورژانسی چشمی است.
مهارت‌های لازم برای موفقیت در رشتۀ بینایی‌سنجی
- صبر و حوصله بالا: به‌عنوان بینایی‌سنج، شما نیاز دارید تا با صبر و حوصله بالا، آزمون‌های بینایی را انجام دهید و نتایج را به دقت تحلیل کنید. صبر و تمرکز برای تعیین نمرۀ چشم و ارزیابی دقیق بینایی افراد بسیار مهم است.
- دقت بالا: بینایی‌سنجی به میزان دقت بالا نیاز دارد. شما باید توانایی داشته باشید ابزارها و تجهیزات بینایی‌سنجی را به‌درستی استفاده کنید و نتایج را با دقت اندازه‌گیری کنید. همچنین، در تطبیق عینک یا لنزها نیز دقت و دانش فنی لازم است.
- تسلط به دروس فیزیک (نور) و زیست: مفاهیم فیزیک در زمینه نور و اپتیک برای بینایی‌سنجی بسیار حائز اهمیت هستند. تسلط به قوانین نورشناختی، اصول علم نورشناسی و فهم عملکرد چشم به موفقیت شما کمک می‌کند. همچنین، دانش در زمینۀ زیست‌شناسی چشم و عملکرد آن نیز برای تشخیص و درمان اختلالات بینایی ضروری است.
- مهارت‌های ارتباطی: شما باید توانایی خوبی در برقراری ارتباط با بیماران داشته باشید. باید قادر باشید اطلاعات را به شیوه‌ای واضح و قابل فهم بیان کنید و به بیماران درباره نتایج آزمون بینایی و راهکارهای درمانی توضیح دهید.
- مهارت‌های مشاوره و تفسیر: برای تشخیص و تصحیح اختلالات بینایی، شما نیاز دارید تا مهارت‌های خوبی در مشاوره و تفسیر نتایج بینایی داشته باشید. باید بتوانید به مشکلات بینایی افراد راهنمایی کنید و راهکارهای مناسب را به آنها پیشنهاد دهید.
نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور