معرفی رشتۀ روانشناسی، گرایش‌ها، بازار کار

روانشناسی یک رشتۀ علمی است که به مطالعه و تحلیل علمی رفتار و فرآیندهای ذهنی انسان می‌پردازد. این رشته در تلاش است تا با استفاده از روش‌های علمی و تحقیقاتی، نقش و تأثیر عوامل مختلف بر رفتار و روان انسان را بررسی و توضیح دهد.

روانشناسی هم در مورد رفتار قابل مشاهده انسان مطالعه می‌کند و هم سعی دارد فرآیندهای ذهنی پشت این رفتارها را درک کند. بنابراین، روانشناسی به صورت همزمان به دو جنبۀ مهم رفتار و فرآیندهای ذهنی توجه می‌کند.

 گرایش‌های روانشناسی

البته توجه داشته باشید که روانشناسی گرایش‌های متعددی دارد و در زیر به توضیح چندین گرایش از جمله بالینی، تربیتی، روان‌سنجی، عمومی و صنعتی و سازمانی می‌پردازیم:

• گرایش بالینی:

  روانشناسی بالینی به مطالعه و درمان اختلالات روانی می‌­پردازد. روانشناسان بالینی به‌­عنوان متخصصانی فعال هستند که با استفاده از روش‌های تشخیصی و درمانی مختلف، به افراد کمک می‌کنند تا با مشکلات روانی خود مقابله کنند. آن­ها ممکن است در کلینیک‌ها، مراکز بهداشت روانی یا ارائۀ خدمات مشاوره فعالیت کنند.

• گرایش تربیتی:

  روانشناسی تربیتی به مطالعه رفتار و فرآیندهای شناختی کودکان و نوجوانان، فرایندهای یادگیری و تربیت و تعلیم آن­ها می‌پردازد. روانشناسان تربیتی به سنجش و ارزیابی توانایی‌­ها و مشکلات تحصیلی، توسعۀ شخصیت و رفتار کودکان کمک می‌کنند و راهنمایی‌های موردنیاز برای پرورش سالم کودکان و نوجوانان ارائه می‌دهند.

• گرایش روان‌سنجی:

  روان‌سنجی به مطالعه و اندازه‌گیری ویژگی‌های روانی افراد می‌پردازد. روان‌سنجیست‌ها از ابزارها و روش‌های مختلفی برای سنجش و اندازه‌گیری خصوصیات روانی مانند هوش، شخصیت، رضایت زناشویی و استرس استفاده می‌کنند. آن­ها با تحلیل داده‌ها و استفاده از آمار و روش‌های روان‌سنجی، نتایج را تفسیر و ارزیابی می‌کنند.

• گرایش عمومی:

  روانشناسی عمومی به مطالعه رفتار و فرآیندهای روانی افراد در جامعه و جامعه‌شناسی روانی می‌پردازد. آن­ها به بررسی عواملی مانند تأثیرات اجتماعی بر روی رفتار افراد، فرهنگ و هویت فردی پرداخته و تلاش می‌کنند تا درک عمیقی از عوامل مؤثر بر روان‌شناختی افراد و جوامع پیدا کنند.

• گرایش صنعتی و سازمانی:

  روانشناسی صنعتی و سازمانی به مطالعه رفتار و فرآیندهای روانی در محیط‌های کاری و سازمان‌ها می‌پردازد. روانشناسان صنعتی و سازمانی بررسی می‌کنند که چگونه عواملی مثل سازمان، فرهنگ سازمانی، رهبری، ارتباطات، تیم‌ها و استرس تأثیرگذارند. آن­ها به سازمان‌ها و شرکت‌ها کمک می‌کنند تا بهبود عملکرد، رضایت شغلی، همکاری و بهترین استفاده از منابع انسانی را داشته باشند.

وظایف روانشناس:

1. تشخیص و تقویت سلامت روانی:

   روانشناسان می‌توانند به تشخیص اختلالات روانی و ارزیابی سلامت روانی فرد کمک کنند. آن­ها با استفاده از ابزارها و روش‌های متنوعی مانند مصاحبه‌، آزمون و مشاهده، مشکلات و نیازهای روانی را تشخیص می‌دهند و برنامه‌های درمانی مناسب را توصیه می‌کنند.

2. ارائۀ مشاوره روانشناختی:

   روانشناسان به افراد درخصوص مسائل شخصی و روانی مشاوره می‌­دهند. این شامل مشاوره در زمینه‌هایی مانند روابط، استرس، اضطراب، افسردگی، اعتماد به نفس و مشکلات خانوادگی است. هدف آن­ها کمک به افراد برای بهبود کیفیت زندگی و مقابله با مشکلات روانی است.

3. پیشگیری و تربیت سلامت روانی:

   روانشناسان در زمینه‌های تربیتی و اجتماعی به فعالیت می‌پردازند. آن­ها می‌توانند در مدارس، مراکز جوانان و سازمان‌ها برنامه‌های آموزشی و پیشگیری راه‌اندازی کنند تا به جامعه کمک کنند تا بهبود و نگهداری سلامت روانی را ترویج دهد.

4. مطالعه و پژوهش:

   روانشناسان می‌توانند به انجام مطالعات و پژوهش‌های مختلف در حوزۀ روانشناسی بپردازند. آن­ها مسائل روانشناختی را بررسی می‌کنند، داده‌ها را تحلیل می‌کنند و نتایج را گزارش می‌دهند. این کارها به گسترش دانش در حوزۀ روانشناسی و بهبود شرایط روانی جامعه کمک می‌کند.

5. روان‌درمانی:

   روانشناسان می‌توانند به‌­عنوان روان‌درمانگر فعالیت کنند و به افراد با اختلالات روانی کمک کنند. آن­ها از روش‌های مختلف مانند درمان مشاوره‌ای، درمان­شناختی رفتاری و درمان گروهی استفاده می‌کنند تا بهبود روانی فرد را تسهیل کنند.

توانایی‌های موردنیاز برای موفقیت در رشتۀ روانشناسی

• دید عمیق به رفتار آدم‌ها:

  برای تحلیل و درک رفتار افراد، باید بتوانید عقلانیت و همزمانی در رفتارهای گوناگون را تشخیص دهید. بررسی روند تغییرات رفتاری، علل پشت آن‌ها و رابطه آن با عوامل محیطی و داخلی، نیازمند دیدگاهی عمیق است.

• تحلیل و استنباط:

  مهارت تحلیل و استنباط منطقی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، ملاحظه‌ها و ادعاها در روانشناسی بسیار مهم است. این مهارت به شما کمک می‌کند تا الگوها، روابط علت و معلولی و روندهای رفتاری درک و تفسیر کنید.

• صداقت:

  یک روانشناس، باید از صداقت و اخلاق حرفه‌ای پیروی کند. این شامل صداقت در ارائۀ نتایج تست‌ها، حفظ محرمانگی اطلاعات مشتریان و تشخیص مرزهای حرفه‌ای است.

• قدرت گوش‌­دادن و ارتباط برقرارکردن:

  برای ایجاد ارتباط مؤثر با مشتریان و بیماران، باید قدرت گوش‌­دادن فعال و همراه با همدلی را داشته باشید. باید بتوانید شنوا باشید و مشتریان را در درک خود کمک کنید.

• تحمل استرس:

  مشغولیت‌های درمانی و مواجهه با مشکلات روانی می‌توانند استرس‌­آور باشند. بنابراین، توانایی مدیریت استرس و احتمالاً تجربۀ شخصی در مواجهه با آن بسیار مهم است.

• تفکر انتقادی:

  برای بهبود روش‌ها و رویکردها در روانشناسی، تفکر انتقادی ضروری است. باید قادر باشید فرضیات خود را بررسی کنید، داده‌ها را به صورت منطقی تحلیل کنید و نظر مستقلی داشته باشید.

فضای کاری و آیندۀ شغلی رشتۀ روانشناسی

فضای کاری روانشناسی بسیار گسترده است و شامل محیط‌های مختلفی می‌شود. در زمینۀ روانشناسی، شغل‌ها و فرصت‌های شغلی متنوعی وجود دارد. برخی از فضاهای کاری و آیندۀ شغلی در روانشناسی عبارتند از:

1. مطالعه و تحقیق: بسیاری از روانشناسان در دانشگاه‌ها، مؤسسات پژوهشی و سازمان‌های علمی فعالیت می‌کنند. آن­ها می‌توانند به­عنوان اساتید، محققان و نویسندگان در حوزه‌های مختلف روانشناسی مشغول به کار شوند.
2. مشاورۀ روانشناسی: روانشناسان مشاور می‌توانند در مؤسسات خصوصی، مراکز بهداشت روانی، مدارس، مشاوره آنلاین و مطب‌های خصوصی فعالیت کنند. آن­ها با مراجعه‌کنندگان دربارۀ مسائل روانی و رفتاری کار می‌کنند و راهنمایی و پشتیبانی خدمات روانشناسی ارائه می‌دهند.
3. صنعت و سازمان‌ها: برخی روانشناسان در سازمان‌ها و صنایع مختلف برای بهبود فرایندهای روانی، مشکلات روان‌شناختی کارکنان و توسعه منابع انسانی استخدام می‌شوند. آن­ها می‌توانند در زمینه‌های مانند مشاورۀ شغلی، بهبود روابط کاری، ارتقاء رهبری و مدیریت استرس فعالیت کنند.
4. روان‌درمانی: روانشناسان در حوزۀ روان­درمانی می‌توانند در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مطب‌های خصوصی فعالیت کنند. آن­ها با مراجعه‌کنندگانی که دچار مشکلات روانی و روان‌شناختی هستند، کار می‌کنند و به آن­ها روش‌ها و تکنیک‌های درمانی ارائه می‌دهند.
5. روان‌شناسی تربیتی و آموزشی: روانشناسان در حوزۀ آموزش و تربیت می‌توانند در مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی فعالیت کنند.

نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور