رشتۀ مامایی یک حوزۀ حرفه‌ای در بهداشت و مراقبت از زنان و نوزادان است. ماماها فعالیت‌های مختلفی را در زمینۀ ارتباط با مادر و کودک انجام می‌دهند تا به مراقبت، پشتیبانی و آموزش لازم برای حفظ سلامتی مادران و نوزادان بپردازند.
گرایش‌های مامایی در مقطع ارشد
مامایی زنان باردار:
متخصصان این گرایش به مراقبت و پشتیبانی از زنان باردار و نوزادان در طول دوران بارداری و پس از زایمان می‌پردازند.
مامایی نوزادان و کودکان:
این گرایش بر مراقبت و پشتیبانی از نوزادان و کودکان تمرکز دارد و از زمان تولد تا دورۀ کودکی را شامل می‌شود.
مامایی جراحی و عمل‌های چیرگی:
ماماهای این گرایش در عمل‌های جراحی و چیرگی مشارکت دارند و نقش مهمی در مراقبت از زنان بعد از جراحی‌های بزرگ دارند.
مامایی مشاورۀ خانواده:
متخصصان این گرایش در ارتقاء سلامت خانواده‌ها و رفاه آنها نقش داشته و مشاوره‌های مربوط به بهداشت خانواده ارائه می‌دهند.
مامایی بهداشت عمومی:
این گرایش به بهبود و نگهداری سلامت عمومی جامعه اهمیت می‌دهد و ماماها در اجرای برنامه‌ها و اقدامات بهداشت عمومی مشارکت دارند.
مامایی پزشکی:
در تشخیص بیماری‌ها و ارتقاء سلامت جامعه نقش دارند و با پزشکان همکاری می‌کنند.
مامایی بیمارستانی:
ماماهای این گرایش در بیمارستان‌ها مشغول به فعالیت هستند و مراقبت‌های مرتبط با زنان و نوزادان را انجام می‌دهند.
مامایی درمانگاهی:
متخصصان در درمانگاه‌ها فعالیت کرده و مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی را ارائه می‌دهند.
مامایی اجتماعی و روانشناسی:
این گرایش بر مراقبت از زنان با مشکلات روانی و اجتماعی تمرکز دارد و ماماها در حل مشکلات اجتماعی زنان نقش دارند.
مامایی تغذیه و سلامتی:
در زمینۀ تغذیه و سلامتی فعالیت می‌کنند و به ترویج سبک‌های زندگی سالم و تغذیۀ بهینه می‌پردازند.
ماهیت رشتۀ مامایی
1- نقش آموزشی: ماماها به مادران دربارۀ روش‌های بهداشتی، تغذیه، فعالیت‌های ورزشی و مراقبت از خود در دوران بارداری و پس از آن آموزش می‌دهند. آنها اطلاعات لازم را دربارۀ تغذیۀ سالم برای مادر و نوزاد، تمرینات و وضعیت روحی و روانی مادر در این دوره ارائه می‌دهند.
2- نقش مراقبتی: ماماها در زمان زایمان و بعد از زایمان، مادر و نوزاد را مراقبت می‌کنند. آنها بررسی‌های پزشکی اولیه، نظارت بر علائم حیاتی و تغذیۀ صحیح را برای مادران و نوزادان انجام می‌دهند.
3- نقش حمایتی: ماماها به مادران و خانواده‌ها در زمینۀ حمایت روانی و امور روزمره کمک می‌کنند. آنها با ارائه اطلاعات و راهنمایی‌های لازم، مادران را در مواجهه با چالش‌ها و تغییراتی که در دوران بارداری و بعد از آن رخ می‌دهد، یاری می‌کنند.
4- نقش درمانگری: ماماها در شناسایی و مدیریت مشکلاتی که در طول دوران بارداری و بعد از آن برای مادران و نوزادان پیش می‌آید، نقش مهمی دارند. آنها مشاوره‌ها و درمان‌های اولیه را ارائه می‌دهند و در صورت نیاز مادر را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهند.
5- نقش تحقیقاتی: ماماها ممکن است در تحقیقات مرتبط با بهبود خدمات بهداشتی مادران و نوزادان شرکت کنند. آنها می‌توانند از داده‌های جمع‌آوری شده در زمینۀ بهداشت مادران و نوزادان برای ارتقاء عملکرد حرفه‌ای خود و بهبود خدمات استفاده کنند.
دورۀ تحصیل و ادامۀ تحصیل
دورۀ تحصیل رشتۀ کارشناسی مامایی مثل دیگر رشته‌ها 8 ترم است. رشته در مقطع کارشناسی گرایشی ندارد و به صورت عمومی ارائه می‌شود. این رشته تا دکترا امکان ادامه تحصیل دارد.
توانایی‌های موردنیاز برای موفقیت
- صبر و حوصله بالا: ماماها، باید صبر و حوصله بالایی داشته باشند. در بیمارانی که نیاز به مراقبت و پشتیبانی فیزیکی و عاطفی دارند، شکیبایی و صبر آنها مؤثر خواهد بود.
- دقت و نکته‌سنجی: در مامایی، جزئیات زیادی باید در نظر گرفته شود. توانایی دقت و تمرکز بر جزئیات، از قبیل مشاهده علائم و نشانه‌ها، انجام آزمون‌ها و تجزیه و تحلیل داده‌ها بسیار اهمیت دارد.
- روابط اجتماعی و ارتباط برقرارکردن: در مامایی، شما با بیماران و خانواده‌هایشان روبه‌رو خواهید شد. توانایی برقراری ارتباط قوی، احترام و همدلی با بیماران و خانواده‌هایشان، به شما کمک می‌کند تا بهترین حمایت و مراقبت را فراهم کنید.
- شناخت حداقلی از علم روانشناسی: ماماها با وضعیت‌های روانی و عاطفی مختلفی سر و کار دارند. داشتن آگاهی دربارۀ روانشناسی بارداری، زایمان و پس از زایمان، به شما کمک می‌کند تا بهترین پشتیبانی را به بیماران ارائه دهید.
علاوه بر این توانایی‌ها، برنامه‌های تحصیلی و آموزشی مربوط به رشتۀ مامایی نیز نیاز است که باید در طول تحصیلات خود به آنها بپردازید. این برنامه‌ها شامل درس‌های نظری و عملی مانند آزمون‌های پیشگیری، مراقبت اولیه و فوریت‌ها، فیزیولوژی بارداری و زایمان، راهنمایی شیردهی و مراقبت از نوزاد است. همچنین، تجربۀ کاربردی در بخش‌های مختلف بیمارستان یا مراکز بهداشتی نیز بسیار حیاتی است.
فضای کاری و آیندۀ شغلی رشتۀ مامایی
فضای کاری رشتۀ مامایی شامل بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها، مراکز بهداشتی و مراکز بهداشتی-درمانی است. ماماها در این محیط‌ها به‌عنوان اعضای تیم مراقبت از مادران و نوزادان فعالیت می‌کنند. همچنین، برخی ماماها می‌توانند خدمات بهداشتی و مشاوره را به صورت مستقل در مطب‌ها یا در مناطق روستایی ارائه کنند.
بیمارستان‌ها: ماماها در بیمارستان‌ها نقش مهمی در مراقبت از زنان باردار دارند. آنها مسئولیت‌های مربوط به مراقبت قبل، حین و بعد از زایمان را بر عهده می‌گیرند. ضمن ارائه خدمات پزشکی، آموزش‌های لازم را به مادران ارائه می‌دهند و در صورت نیاز به کمک پزشک متخصص ارجاع می‌دهند.
زایشگاه‌ها: زایشگاه‌ها محلی است که برای زایمان‌های طبیعی و یا همراه با تدخین، مکانیزم‌های خارج‌شونده، دردآوری و غیره تجهیز شده‌اند. ماماها در زایشگاه‌ها به‌عنوان مراقب و کمک به زایمان فعالیت می‌کنند. آنها به زنان در طول فرایند زایمان کمک می‌کنند و نظارت بر علائم حیاتی مادر و نوزاد را دارند.
درمانگاه‌ها: ماماها در درمانگاه‌ها نقش مهمی در ارائۀ خدمات بهداشتی و مشاوره به زنان و نوزادان دارند. آنها مسئولیت ارائۀ خدمات پیشگیری، تشخیص و درمان برخی از بیماری‌ها و نظارت بر رشد و توسعۀ صحیح نوزادان را برعهده می‌گیرند.
مراکز بهداشتی: ماماها در مراکز بهداشتی نقش آموزشی بسیار مهمی دارند. آنها به مادران و خانواده‌ها دربارۀ بهداشت بارداری، تغذیۀ صحیح، مراقبت از نوزادان و مسائل جنسیتی آموزش می‌دهند. همچنین، خدمات پیشگیری و درمانی ساده را نیز ارائه می‌کنند.
نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور