رشتۀ پلیمر در واقع به مطالعه و تحقیق درباره مواد پلیمری می‌پردازد. پلیمرها موادی هستند که از تکرار یک واحد ساختاری ساده تشکیل شده‌اند، به عبارت دیگر، این مواد از زنجیره‌های متشکل از واحدهای تکراری تشکیل شده‌اند. رشتۀ پلیمر به بررسی خصوصیات، ساختار، تولید، شکل‌دهی و کاربردهای این مواد می‌پردازد.
مثالی از یک پلیمر معروف پلاستیک است که در زندگی روزمره بسیار استفاده می‌شود. پلاستیک‌ها پلیمرهایی هستند که می‌توانند در حالت نرم و قابل انعطاف یا سفت و سخت باشند. آنها در تولید بطری‌ها، بسته‌بندی‌ها، لوازم خانگی، قطعات خودرو و بسیاری از محصولات دیگر استفاده می‌شوند.
گرایش های رشتۀ پلیمر
گرایش صنایع پلیمر:
این گرایش بر روی کاربردهای عملی و تولید صنعتی مواد پلیمری تمرکز دارد. در این گرایش، دانشجویان با روش‌ها و فرآیندهای تولید، شکل‌دهی و فرآوری مواد پلیمری آشنا می‌شوند. آنها به بررسی خواص مکانیکی، حرارتی و الکتریکی مواد پلیمری و نحوۀ بهبود و بهینه‌سازی آنها پرداخته و با فناوری‌های پیشرفته در صنایع پلیمری آشنا می‌شوند. دانشجویان این گرایش می‌توانند در صنایع پلاستیک، لاستیک، فیبرها، صنایع بسته‌بندی و سایر صنایع مرتبط به کار بروند.
گرایش تکنولوژی و علوم رنگ است:
این گرایش بر روی فرآیندها و فناوری‌های تولید رنگ و پیگمنت‌ها تمرکز دارد. دانشجویان این گرایش با خصوصیات رنگ، شیمی رنگ، فیزیک رنگ و نحوۀ تولید و کاربردهای علم رنگ آشنا می‌شوند. آنها به طراحی فرآیندهای تولید رنگ، انتخاب رنگ‌ها بر اساس خواص مورد نظر و ارزیابی کیفیت و پایداری رنگ‌ها می‌پردازند. فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در صنایع رنگ، پوشش‌ها، جوهرها، رنگ‌های صنعتی و صنایع مرتبط به کار بروند.
بازار کار و آیندۀ شغلی فارغ‌التحصیلان پلیمر
رشتۀ پلیمر شامل مطالعه و تحقیق دربارۀ ساختار، خواص، تولید و کاربرد پلیمرها است. پلیمرها موادی هستند که از واحدهای تکراری به‌نام مونومرها ساخته می‌شوند. این رشته متعلق به حوزه‌های علمی مهندسی مواد و شیمی است و دانشجویان این رشته با آموزش در زمینه سنتز، تجزیه و تحلیل، طراحی و کاربرد پلیمرها در صنایع مختلف آشنا می‌شوند.
از جمله صنایعی که پلیمرها در آنها نقش مهمی ایفا می‌کنند، می‌توان به صنایع حمل و نقل، صنایع نظامی، پزشکی و کشاورزی اشاره کرد.
صنایع پزشکی:
پلیمرها برای ساخت لوازم پزشکی، پروتزها، بسترهای بیمارستانی، مواد جذب‌کننده، داروها و بسیاری از تکنولوژی‌های پزشکی
صنایع حمل و نقل:
ساخت قطعات خودرو، لاستیک‌های صنعتی، لوله‌ها و مواد عایق
صنایع کشاورزی:
ساخت فیلد‌های آبیاری، محافظ گیاهان، کیسه‌های بذر و سایر محصولات کشاورزی
صنایع نظامی:
ساخت تجهیزات نظامی، لباس‌های مقاوم در برابر ضربه و مواد شیمیایی، مهندسی با فناوری پلیمر، مواد چسبنده و حفاظت از سطوح
همچنین، رشته پلیمر به‌دلیل جدیدبودن و پتانسیل بالای خلاقیت و نوآوری، فرصت‌های شغلی خوبی را در اختیار دارد. با توجه به نیاز روزافزون صنایع به محصولات پلیمری و تلاش برای بهبود خواص و کاربردهای آنها، فارغ‌التحصیلان رشته پلیمر می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از جمله تحقیق و توسعه، طراحی مواد، مهندسی فرآیند، کنترل کیفیت و بازاریابی محصولات پلیمری فعالیت کنند.
وظایف مهندس پلیمر
شاید برایتان سؤال شود مهندس پلیمر در محل کار چه وظایفی را به عهده می‌گیرد، برخی از این وظایف عبارتند از:
- طراحی و توسعه فرمولاسیون و ترکیبات پلیمری جدید
- بررسی و ارزیابی خواص مکانیکی، حرارتی و شیمیایی مواد پلیمری
- بهینه‌سازی روش‌های تولید و فرایندهای تولید مواد پلیمری
- انجام آزمون‌ها و تست‌های مربوط به خواص و عملکرد مواد پلیمری
- طراحی و توسعه فرآیندهای قالب‌گیری و تولید قطعات پلیمری
- مشاوره و همکاری با تیم‌های مهندسی در ارتباط با مهندسی طراحی و قالب‌گیری
- حل مشکلات فنی و بهبود کیفیت مواد پلیمری و فرآیندهای تولید
- نظارت بر تولید مواد پلیمری با رعایت استانداردها و مقررات مربوطه
- ارتباط و همکاری با تامین کنندگان مواد اولیه و تجهیزات پلیمری
- پژوهش و بررسی روند‌ها و نوآوری‌های جدید در حوزه‌ی پلیمرها و مواد پلیمری
مهارت‌های لازم برای موفقیت
تسلط به شیمی و ریاضیات:
دانش شیمی و ریاضیات در فهم و تحلیل ساختار و خواص پلیمرها نقش مهمی دارد. تسلط بر اصول و مبانی شیمی عمومی و آلی، کنترل و حل معادلات ریاضی، آمار و احتمالات و روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها اهمیت دارد.
علاقه‌مندی به فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی:
رشتۀ پلیمر به طبیعت خود تحقیقاتی است و نیازمند علاقه و شعف به اکتشاف و کشف علمی است. علاقه‌مندی به حل مسائل پیچیده، آزمایش‌های تجربی، خلاقیت در طراحی و اجرای تجربیات علمی مهم است.
توان تحمل فعالیت‌های طولانی در آزمایشگاه:
در رشتۀ پلیمر، برخی تجربه‌ها و آزمایش‌ها ممکن است زمان طولانی نیاز داشته باشد. بنابراین، توانایی کار در آزمایشگاه برای مدت‌زمان طولانی و حوصله و استقامت لازم است.
توانایی کار با رایانه:
استفاده از نرم‌افزارهای شیمیایی و محاسباتی، برنامه‌های مدلسازی مولکولی و نرم‌افزارهای آماری برای تحلیل داده‌ها از مهارت‌های ضروری در رشتۀ پلیمر است. بنابراین، توانایی کار با رایانه و آشنایی با نرم‌افزارهای مرتبط ضروری است.
مهارت‌های ارتباطی:
توانایی ارائه گزارش‌ها، نوشتن مقالات علمی، ارتباط موثر با اعضای تیم، همکاران و قابلیت تبیین نتایج و یافته‌های تحقیقاتی برای دیگران از جمله مهارت‌های ارتباطی مهم در رشتۀ پلیمر است.
مهارت‌های مدیریت زمان:
در رشتۀ پلیمر، ممکن است نیاز به همزمانی و مدیریت چندین پروژه و فعالیت باشد. توانایی مدیریت زمان، برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی وظایف از مهارت‌های ضروری است.
مهاجرت با رشتۀ مهندسی پلیمر
مهاجرت تحصیلی با رشتۀ مهندسی پلیمر امری امکان‌پذیر است. به‌دلیل گسترده‌بودن این رشته فرصت‌های شغلی و تحصیلی خوبی وجود دارد.
با تحصیل در یک کشور پیشرو در حوزۀ پلیمر، شما به فضای آموزشی و تحقیقاتی با قابلیت‌ها و تجهیزات پیشرفته دسترسی خواهید داشت. این امکان به شما کمک می‌کند تا علاوه بر دریافت دانش تئوری، تجربه‌های عملی و کاربردهای عملی را نیز بدست آورید.
معمولاً کشورهای پیشرو در حوزه پلیمر، دارای صنایع قوی مرتبط با این رشته هستند. با تحصیل در چنین کشورهایی، شما فرصت خواهید داشت تا به‌طور مستقیم با صنعت پلیمر و کارفرمایان برتر در این صنعت در ارتباط باشید. این امکان به شما در جذب فرصت‌های شغلی و تسهیل در پیدا کردن کار در آینده کمک خواهد کرد.
پنج کشور برتر در حوزۀ پلیمر
- آمریکا: ایالات متحده آمریکا یکی از مراکز بزرگ تحقیق و توسعه در صنعت پلیمر است.
- آلمان: آلمان یکی از پیشگامان تکنولوژی پلیمر در اروپا است.
- چین: با توسعه سریع صنعت پلیمر در چین، دانشگاه‌های معتبری در این کشور فعالیت می‌کنند.
- ژاپن: ژاپن یکی از کشورهای پیشرو در تکنولوژی پلیمر است
- کانادا: کانادا همچنین یکی از منابع مهم تحقیقاتی و آموزشی در صنعت پلیمر است.
نویسنده: تیم مشاوره مقدم _ فاطمه دهقانپور